گل سپاس زرد بزرگ مفید برای گوارش
معرفی گل سپاس زرد بزرگ:
گل‌سپاس زرد، گیاهی است چندساله که ارتفاع آن تا ۱۴۰ سانتی متر می رسد. این گیاه کاملا بدون کرک است و دارای ساقه های زیر زمینی چندین سر می باشد که قطر انتهای آنها ممکن است به اندازه قطر بازوی انسان هم برسد. طول ریشه اصلی آن هم ممکن است حدود یک متر برسد. ساقه این گیاه مدور، غير منشعب، توخالی و به ضخامت انگشت دست بوده، که در بخش بالایی شیاردار است.
برگ های این گیاه بیضوی شکل و به رنگ سبز مایل به آبی می باشد.
گل های این گیاه به رنگ زرد، انتهایی و دمبرگ دار بوده، که درون چرخه های کاذب گرزن مانند قرار دارند. هر گل دارای ۵ پرچم با بساک هایی به طول حدود ۸ میلی متر و همچنین یک تخمدان فوقانی می باشد. میوه این گیاه کپسولی شکل و به طول حدود ۶ سانتی متر است. دانه های آن متعدد، تخت، مستطیلی یا مدور و دارای حاشیه غشایی هستند.
این گیاه دارای بوی شیرین و ملایم بوده طعم آن نخست شیرین و فلز مانند می باشد و سپس تلخ می شود.
از بخش های زیرزمینی خشک شده و یا تازه این گیاه برای مصارف دارویی استفاده می شود.
محل رویش گل سپاس زرد بزرگ:
این گیاه بومی مناطق کوهستانی مرکز و جنوب اروپا است و در سایر مناطق کاشته می شود.
ریشه های اسن گیاه را در مدت زمان بهار تا پاییز جمع آوری و پاک می کنند. و سریع خشک می کنند.
لازم به ذکر است که طولانی بودن مدت خشک کردن باعث تخمیر ریشه ها می گردد. طی زمان خشک شدن، ریشه ها شکننده شده و در صورت تماس با رطوبت باد کرده و اسفنجی می شوند.
ترکیبات گل سپاس زرد بزرگ:
ترکیبات این گیاه شامل مونوترپن های ایریدوییدی (ترکیبات تلخ) که خود شامل آماروژنتین (که تعیین مقدار عصاره گیاه برحسب آن صورت می گیرد)، ژنتیوپیکروزید، سورتیامارین، سوروزید. مونوساکاریدها و الیگوساکاریدها شامل ساکاروز، ژنتیانوز (تا حدی تلخ)، ژنتیوبیوز (تلخ)، آلكالوئیدهای پیریدینی. مشتقات گزانتون (زردرنگ) شامل ژنتیزین، ژنتیزبین، ایزوژنتیزین، تری متوکسی گزانتون و روغن فرار (به مقدار ناچیز) است.
خواص درمانی گل سپاس زرد بزرگ:
عوامل اصلی و مؤثر این گیاه ترکیبات تلخ موجود در آن هستند که با تحریک واکنش های غیرارادی گیرنده های چشایی، موجب افزایش ترشح بزاق و شیره گوارشی می گردند. بنابراین ریشه گیاه مزبور تنها به عنوان نوعی داروی تلخ در نظر گرفته نمی شود، بلکه دارویی نیرو بخش و مقوی نیز محسوب می گردد.
عصاره این گیاه همچنین واجد اثر ضدقارچ نیز است.
از این گیاه به عنوان مقوی استفاده می کنند. چای آن نیز برای تحریک ترشح صفرا، و درمان کم اشتهایی، احساس پری و نفخ به کار برده می شود.
طبع این گیاه در طب سنتی گرم و خشک است. و گشاینده گرفتگی های کبد می باشد.
گیاه مذکور در تسکین التهابات و دردهای کبدی نافع است. همچنین مدر، قاعده آور و مفید در درمان انواع گزیدگی ها می باشد.
شستشوی جراحات و زخم های خورنده با عصاره ریشه آن سودمند است.
روش مصرف:
از داروی خرد شده و عصاره های خشک این گیاه برای تهیه دم کرده و چای استفاده می گردد.
چای گیاه مزبور با افزودن آب جوش به نصف قاشق چایخوری از این گیاه (۱ تا ۲ گرم) و خیساندن آن به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه تهیه می شود. برای از بین بردن مزه تلخ این چای می توان آن را با عسل شیرین کرد.
برای تهیه جوشانده، یک گرم از دارو در یک فنجان آب جوشانده می شود.
مقدار متوسط مصرف این گیاه، یک گرم در هر وعده و مقدار مصرف روزانه آن ۲ تا ۴ گرم است. مقدار متوسط مصرف روزانه تنتور گیاه مزبور ۱ تا ۳ گرم، مقدار مصرف عصارۀ مایع آن ۲ تا ۴ گرم در روز و مقدار مصرف ریشه این گیاه روزی ۲ تا ۴ گرم می باشد.
یک فنجان چای سرد یا ولرم، چند بار در روز، نیم ساعت پیش از صرف غذا میل شود.
عوارض جانبی و هشدارها:
با توجه به آن که گیاه مزبور موجب تحریک ترشح شیره گوارشی می گردد تجویز آن جهت افراد مبتلا به زخم های معده ممنوع است. در سایر موارد گزارش عارضه جانبی مضر و خطرناک گزارش نشده است.
روش نگهداری:
این گیاه را می بایست دور از نور نگهداری کرد.